วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

ลำดับที่ ๑๒๑

                                                    พระพรหมบัณฑิต
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์,  กรรมการมหาเถรสมาคม,
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ผู้หวังดีแต่ประสงค์ร้าย*

   นกตัวหนึ่ง มันอยู่ในแถบขั้วโลกเหนือ นกในฝูงนี้ เวลาถึงฤดูหนาวจะอพยพเป็นฝูงเพื่อหนีอากาศหนาว แต่ปีนั้นมีเค้าว่าหนาวไม่มาก นกอพยพหนีกันก็จริงแต่มีนกตัวหนึ่งขี้เกียจ คิดว่าอากาศไม่หนาว ก็เลยไม่ได้เตรียมการอพยพไปพร้อมกับเพื่อน เหมือนคนบางคนเห็นเพื่อนเก็บของขึ้นชั้นบนเพราะกลัวว่าน้ำจะท่วม แต่เขากลับคิดว่าน้ำไม่ท่วมหรอก พอน้ำมาจริง ๆ ตาเหลือกตาลาน ขนของไม่ทัน นกตัวนี้ก็เหมือนคนๆ นั้น ที่ประมาท นึกว่าจะหนาวไม่มากก็ไม่ได้อพยพตามไปกับเพื่อน

           พอถึงเวลาอากาศหนาวจริง ๆ มันหนาวกว่าปกติ นกต้องรีบบินอพยพลงมาทางใต้เพื่อมาถึงเส้นศูนย์สูตรแถวประเทศไทย ขณะที่บินมาอากาศเบื้องบนก็หนาว เพราะพระอาทิตย์ไม่ส่องแสง หนาวเย็นยะเยือกหัวใจ นกหมดแรงบินเอาดื้อ ๆ ตกจากอากาศลงมาสู่พื้นหญ้าข้างล่าง เส้นยึดหมดเพราะอากาศหนาวเย็น บินไม่ไหว นอนสยายปีกอยู่ในทุ่งหญ้า นึกว่าจะตายแน่ๆ หมดแรง หมดอาหาร หมดทุกอย่าง ได้ยินเสียงอะไรเดินตึกๆ มาหา เป็นวัวตัวใหญ่เดินคร่อมผ่านไป เกือบจะเหยียบนกตาย ก่อนจากวัวยังถ่ายอุจจาระพรวดรดลงไปบนตัวนก นกด่าใหญ่เลย ว่ามาทำให้เสียฤกษ์ ทำให้เปื้อนจะบินไม่ไหว แต่พอวัวเดินผ่านไป ต้องนึกขอบคุณ มูลของวัวอบอุ่น พอรดลงบนตัวนกอุ่นสบาย เพราะมูลวัวร้อนๆ ออกมาจากท้องวัว สิ่งที่เป็นมูลวัวกลับเป็นประโยชน์ ตอนแรกนกนึกว่าได้สิ่งที่ไม่ดี แต่กลายเป็นเลือดลมเดินพลุ่งพล่าน นกมีความสุขขึ้นมาก็เลยร้องเพลงตามประสานก

           ขณะที่นกร้องเพลงอย่างมีความสุข แมวได้ยินเสียงนกก็ตามหาเสียงมาเห็นนกจมอยู่ใต้มูลของโค ก็เลยเขี่ยนกออกมาจากมูลโค ค่อย ๆ ทำความสะอาด นกก็ดีใจมีผู้มาทำความสะอาดให้จึงร้องเพลงต่อไป ที่ไหนได้ แมวกัดกินนกเป็นอาหารไปเลย

          เรื่องนี้สอนให้รู้ว่าอะไรก็ไม่แน่ อะไรก็ไม่เที่ยง อย่าประมาท สิ่งที่ไม่ดี ที่คนเขาให้เรา เช่นคำด่า คำบ่น พ่อแม่ ครูอาจารย์สอนท่านพูดไม่เพราะ พูดจริงไม่เพราะ พูดเพราะไม่จริง เราไม่ค่อยชอบ แต่มันเป็นประโยชน์ เหมือนอุจจาระของวัวทำให้นกมีกำลังกลับขึ้นมา เพราะฉะนั้นจงพิจารณาเห็นคำตำหนิชี้โทษเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ ดังที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า นิธีนํ ว ปวตฺตานํ เป็นต้น แปลว่า จงพิจารณาเห็นผู้ชี้โทษเหมือนผู้ชี้ขุมทรัพย์ให้ บางทีผู้ชี้โทษนั้น มาให้พรเราแท้ ๆ แต่เราไม่ชอบก็เลยไม่ต้อนรับ ชีวิตเราจึงไม่มีอะไรใหม่ เวลาพระเทศน์เราไม่ชอบฟัง เพราะว่าพระพูดตรงว่าอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา อย่าประมาท อย่างนี้เราไม่ชอบ แต่ชอบคนประจบเอาใจชอบคนป้อยอ เขาพูดเพราะ มากราบ มาไหว้ด้วยความหวังร้ายก็ได้ ดังที่แมวมาช่วยนกแต่กินนกไปเสีย

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องจินตามยกถา ว่าด้วยความสำเร็จตามความคิด
   สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙.,Ph.D)
   แสดง ณพระอุโบสถวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
   เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕