สาส์นจากเจ้าอาวาส
ช่วงเทศกาลปีใหม่นี้ เราทำบุญทำกุศลเพื่อความเป็นสิริมงคล นำมาซึ่งความสุขสวัสดีส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ ในปีนี้มหาเถรสมาคมได้มีคำสั่งให้วัดวาอารามทั่วราชอาณาจักรจัดทำพิธีสวดมนต์ข้ามปี คืนวันที่ ๓๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ จนถึงเช้าวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เพื่อให้ชาวพุทธได้มีส่วนร่วมในการสวดมนต์ข้ามปีโดยพร้อมเพรียงกันทั่วประเทศ ซึ่งมีการถ่ายทอดสดทางโทรทัศน์ให้คนทั้งในประเทศและทั่วโลกได้มีส่วนร่วมร้อยใจเป็นหนึ่งทำความดีด้วยกัน คณะสงฆ์วัดประยุรวงศาวาสจัดกิจกรรมสวดมนต์ข้ามปีเพื่อให้ความสามัคคีนำความสุขมาให้ ดังพุทธภาษิตว่า สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี สมคฺคานํ ตโป สุโข แปลความว่า ความสามัคคีพร้อมเพรียงของหมู่คณะนำความสุขมาให้ ความเพียรของคนที่สมัครสมานสามัคคี นำความสุขมาให้
ความสามัคคี หมายถึง ความมีน้ำหนึ่งใจเดียว ทำอะไรด้วยความคิดคล้ายกัน ชาวไทยสวดมนต์ข้ามปีมีจิตใจมองเห็นความดีงามและสวดมนต์ไปพร้อมๆกัน ถ้าสวดแต่ปาก แต่ใจล่องลอยไปที่อื่น อย่างนี้เรียกว่าสวดมนต์ไม่ได้รวมใจเป็นหนึ่งเดียว และเราจะไม่มีความสุขเพราะว่าใจไม่เต็มร้อย ความสุขไม่เกิด ในบ้านเมืองเรา ถ้ามีความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันบ้านจะมีความสุข วัดก็มีความสุข ประเทศก็มีความสุข
สำนักโพลได้สำรวจความเห็นประชาชนว่า ข่าวอะไรที่ทำให้คนไทยมีความสุขมากที่สุดในรอบปี ๒๕๕๕ เสียงส่วนใหญ่ตอบว่า ภาพที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เสด็จออกมหาสมาคมเมื่อวันที่ ๕ ธันวาคมที่ผ่านมาเป็นข่าวที่ทำให้ประชาชนมีความสุขมากที่สุด ภาพในวันนั้นที่มีพสกนิกรจำนวนไม่น้อยกว่าสองแสนคนรอเฝ้ารับเสด็จฯ พร้อมใจกันแต่งชุดสีเหลืองงามสะพรั่งโบกธงทั่วถนนราชดำเนินสมัครสมานสามัคคีรวมใจเป็นหนึ่งแสดงความจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผู้เป็นศูนย์รวมใจของไทยทั้งชาติ ต่างคนต่างมารอเฝ้ารับเสด็จฯ ถ้อยทีถ้อยอาศัยไม่ทะเลาะกัน จึงทำให้เกิดมหาสมาคมของคนที่มีสมัครสมานสามัคคี เป็นภาพที่นำความสุขมาให้คนไทยมากที่สุดในรอบปี
นอกจากคนไทยจะมีความสุขจากสถาบันพระมหากษัตริย์แล้ว ข่าวที่ทำให้คนไทยมีความสุขจากสถาบันพระพุทธศาสนา คือข่าวการฉลองพุทธชยันตี ๒๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า คนไทยได้พร้อมใจกันจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองทำความดีถวายเป็นพุทธบูชากันทั้งประเทศ ไม่ใช่เฉพาะในช่วงวันวิสาขบูชาเท่านั้น แต่ยังทำมาจนถึงทุกวันนี้ แม้แต่การสวดมนต์ข้ามปีก็เป็นการฉลองพุทธชยันตี ๒๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ภาพแห่งความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันสร้างความสุขให้แก่ชาติบ้านเมือง เพราะว่าความสามัคคีมีน้ำหนึ่งใจเดียวกันทำให้คนไทยมีความสุข คนพายเรือแข่งที่พายพร้อมกันเรือก็แล่นเร็ว ถ้าหากว่าเราช่วยกันพายช่วยกันถ่อเรือก็แล่นเร็วขึ้น ในการทำงานก็เหมือนกัน ถ้าแต่ละคนพร้อมเพรียงร่วมใจกันทำงาน งานหนักจะกลายเป็นงานเบา งานใหญ่จะกลายเป็นงานเล็ก
ขณะนี้วัดประยุรวงศาวาสของเรากำลังเตรียมการจัดงานใหญ่สมโภชพระอาราม ๑๘๕ ปีวัดประยุรวงศาวาส ระหว่างวันที่ ๑๒-๑๓ มกราคม ๒๕๕๖ ที่จะถึงนี้ ซึ่งได้ทูลเชิญเจ้านายเสด็จฯ ทุกท่านได้ช่วยกันเตรียมงาน เร่งกันซ่อมเขาเต่าหรือเขามอทั้งวันทั้งคืน ฝ่ายจัดทำหนังสือเพื่อพิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานแบ่งกันทำหน้าที่ ฝ่ายตกแต่งประดับประดาวัดวาอารามต่างช่วยกันคนละไม้คนละมือ เพราะว่างานวันที่ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖ จะมีการประชุมสัมมนาของครูพระสอนศีลธรรม โรงเรียนพุทธศาสนาวันอาทิตย์จัดงานมอบประกาศนียบัตร ในงานสมโภชพระอาราม ถ้าญาติโยมไม่สามารถมาช่วยจับทำสิ่งต่าง ๆ ได้ ก็มาสนับสนุนด้วยการบริจาคปัจจัยถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ที่เดินทางจำนวนมากก็ได้ อย่างนี้แสดงว่าเราก็มีส่วนร่วมและพลอยรู้สึกเป็นสุขไปด้วย
จะเห็นได้ว่าความสามัคคีทำให้มีความสุข เหมือนการทำนาสมัยก่อน มีการลงแขกเกี่ยวข้าวในนาผืนใหญ่เป็นงานที่ไม่หนักยังมีเพลงเกี่ยวข้าวร้องสนุกสนานร่วมกัน ตอนที่น้ำท่วมประเทศไทยเมื่อปีที่ผ่านมา คนไทยทุกข์กันทั่วหน้า แม้คนที่น้ำไม่ท่วมบ้านพอเห็นเขาช่วยกันจับช่วยกันหาม ต้องออกไปช่วยเหลือ แม้ว่าเราไม่ได้บริจาคเงินทองอะไรแต่รู้สึกว่าเป็นความสุขใจที่ได้มีส่วนร่วมในการช่วยคนอื่นในยามทุกข์ เมื่อมีส่วนร่วมในการแก้ทุกข์ ความทุกข์จะละลายไปกับสายน้ำ เรามีความสุขที่ได้ทำความดีร่วมกันอย่างพร้อมเพรียงกันดังพระบาลีว่า สมคฺคานํ ตโป สุโข แปลว่า ความเพียรของคนที่สมัครสมานสามัคคี นำความสุขมาให้
การทำอะไรพร้อมๆ กันด้วยจิตเจตนาร่วมกันมีความสุข ดังที่คนไทยได้ทำความดีพร้อมกันเพื่อพระเจ้าอยู่หัว ประเทศไทยจึงมีความสุข เราได้ฉลองพุทธชยันตี ๒๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าพร้อมเพรียงกันทั้งในประเทศและต่างประเทศ พระทั่วโลกจาก ๘๕ ประเทศมาร่วมฉลองกับเรา ภาพเหล่านี้ทำให้คนไทยมีความสุข
ตรงกันข้าม ภาพที่คนประชุมกันแล้วด่ากันทะเลาะกันทำให้มีความทุกข์ทันที เพราะแสดงถึงการแบ่งเป็นก๊กเป็นเหล่า น้ำท่วมหายไปแล้วก็ยังไม่หายแค้น น้ำชโลมใจแทนที่จะทำให้เย็นใจกลับเพิ่มความเร่าร้อน เพราะฉะนั้น ความสุข ความทุกข์อยู่ที่เราสมัครสมานสามัคคีกันเพียงไร ปีนี้คนไทยมีความสมัครสมานสามัคคีกันดีจึงไม่ทะเลาะกันมากนัก
แกลลัปโพลของสหรัฐอเมริกา ได้ทำแบบสอบถามทั่วโลก ๑๔๘ ประเทศในรอบปีที่ผ่านมาโดยสุ่มตัวอย่างถามคนในประเทศเหล่านั้น เช่นถามว่า ช่วงนี้คุณยิ้มบ่อยไหม ได้หัวเราะบ่อยไหม ได้รับการยอมรับจากคนอื่นไหม ได้พักผ่อนนอนหลับสบายไหม เขาถามทำนองนี้ เป็นคำถามถึงความรู้สึกเป็นสุข เป็นการถามเรื่องมนุษยสัมพันธ์ช่วยเหลือเกื้อกูลความมีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เขาถามทั่วโลก ๑๔๘ ประเทศ ปรากฏผลออกมาว่า ประเทศไทยได้อันดับ ๓ ในบรรดาประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก และเป็นอันดับหนึ่งในเอเชีย เรื่องความมีน้ำใจสมัครสมานสามัคคี ยิ้มแย้มแจ่มใส ช่วยเหลือเกื้อกูลกันทำให้เพื่อนมีความสุข ประเทศไทยเป็นอันดับหนึ่งในเอเชีย ประเทศสิงคโปร์ที่มีเงินทองมากมาย แต่แข่งขันเอาเป็นเอาตาย จึงไม่มีใครยิ้มให้ใคร
ดังนั้น ความร่ำรวยไม่ใช่ว่าจะให้ความสุขเสมอไป ในบ้านหลังใหญ่ สมาชิกแทบจะไม่ได้เห็นหน้ากันเลย ไม่มีเวลาแม้จะทานข้าวร่วมกัน พ่อแม่ไปคนละทางสองทาง ในบ้านนั้นจะมีแต่ความว้าเหว่ ไม่ค่อยได้เห็นหน้ากันและยิ้มให้กัน คนเราไม่ได้เป็นคนโรคจิตจะได้ยิ้มอยู่คนเดียว เวลาเรายิ้มต้องมีคนยิ้มรับ ปีใหม่นี้เราจะได้ของขวัญกี่ชิ้น ของขวัญจะมากน้อยไม่สำคัญหรอก แต่สำคัญตรงที่มีคนมาแสดงน้ำใจแก่เราและเราไปแสดงน้ำใจแก่เขา ไปเยี่ยมเยียนเขา ฉะนั้นคนที่ให้อะไรแก่คนอื่น อย่างน้อยจะได้รับคำขอบคุณหรือได้รับรอยยิ้มดังพระบาลีว่า ปูชโก ลภเต ปูชํ วนฺทโก ปฏิวนฺทนํแปลว่า บูชาเขาเขาก็บูชาตอบ ไหว้เขา เขาก็ไหว้ตอบ ถ้าหากว่าเรามัวแต่ถือทิฏฐิ มานะเย่อหยิ่ง ไม่เคยไปเยี่ยมเยียนใคร คงไม่มีใครจะมาตอบแทนน้ำใจเรา บางคนทะเลาะกับเพื่อนไม่พูดกันเป็นปี ปีใหม่แล้วยังไม่ยอมโทรศัพท์ไปคืนดีกัน ทำอย่างนี้แล้วเขาจะมีความสุขได้อย่างไร
คนไทยโชคดีที่มีพระพุทธศาสนาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ เมืองไทยจึงเป็นสยามเมืองยิ้ม คนไทยยิ้มให้กันและกัน จึงไม่แปลกที่ไทยครองสถิติเป็นประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลกเป็นอันดับหนึ่งในเอเชียและเป็นอันดับสามของโลก คนไทยมีความสุขทั้งๆ ที่ประเทศเราจนกว่าหลายประเทศ คนไทยมีสิทธิที่จะมีความสุข ไม่ว่าสภาพเศรษฐกิจจะเป็นอย่างไร เรายิ้มได้เมื่อภัยมา ไม่โศกาเมื่อภัยมี
หลวงพ่อพระพุทธวรญาณ (มงคล วิโรจนมหาเถร) อดีตเจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาส รูปที่ ๑๓ ได้กล่าวเปรียบเทียบความมีน้ำใจว่า น้ำบ่อน้ำคลองยังเป็นรองน้ำใจ น้ำแควเล็กแควใหญ่ก็สู้น้ำใจไม่ได้ บริวารมาเพราะน้ำใจมี บริวารหนีเพราะน้ำใจลด บริวารหมดเพราะน้ำใจแห้ง เราต้องถามตัวเราเองว่าปีใหม่นี้บริวารหายหน้าหายตาไปเพราะอะไร เพราะเราเป็นคนแล้งน้ำใจหรือไม่ เมื่อแล้งน้ำใจใครก็ไม่อยากเข้ามาหา ถ้าเด็กเข้าพบผู้ใหญ่ทีไรเป็นโดนดุด่าเด็กก็ไม่อยากเข้าใกล้ผู้ใหญ่ เคยสังเกตไหมทำไมกลางคืนวันขึ้น ๑๕ ค่ำ พระจันทร์เต็มดวง มีดาวในท้องฟ้าสวยงาม แต่ในเวลากลางวันดาวเหล่านั้นหายไปหมด ไม่มีดวงดาวบนท้องฟ้าในเวลากลางวัน แต่พอพระอาทิตย์ลับหายไป ดวงดาวขึ้นมาเต็มท้องฟ้า ทั้งนี้ เพราะว่าเวลาพระจันทร์ขึ้น แสงจันทร์นวลเย็น ความมีน้ำใจให้ความร่มเย็นเหมือนแสงของพระจันทร์นวลผ่อง ตรงกันข้ามถ้าเอาแต่โมโหโทโสว่าร้ายนินทาคนนั้นคนนี้ คนก็หนีหายไปหมด ดังโคลงโลกนิติที่ว่า
อ่อนหวานมานมิตรล้น เหลือหลาย
หยาบบ่มีเกลอกราย เกลื่อนใกล้
ดุจดวงศศิฉาย ดาวดาษ ประดับนา
สุริยะส่องดาราไร้ เมื่อร้อนแรงแสง
พระพุทธเจ้าสอนให้พระภิกษุทั้งหลายเวลาญาติโยมมาวัดต้องทักก่อน ปุพพภาสี คือทักเขาก่อน เพราะเราอยู่ที่วัดเป็นเจ้าของบ้าน ทักเขาหน่อยก็ยังดี อุตตานมุขี แปลว่า หน้าหงายยิ้มแย้มแจ่มใส ไม่ใช่เดินหน้าคว่ำ การที่พระเทศน์บนธรรมาสน์ก็เป็นการต้อนรับญาติโยมด้วยธรรมปฏิสันถารคือให้ธรรมะเป็นเครื่องต้อนรับ ความมีน้ำใจถ้อยทีถ้อยอาศัยทำให้คนไทยมีความสุข หวังว่าปีใหม่ ๒๕๕๖ คนไทยจะยิ้มแย้มแจ่มใส โอภาปราศรัยกัน เราก็จะได้เป็นประเทศที่มีความสุขที่สุดของเอเชียไปอีกนาน
ตอนนี้คนจีนแผ่นดินใหญ่ได้เดินทางมาเที่ยวประเทศไทยกันมากเพราะมีภาพยนต์จีนมาถ่ายทำในเมืองไทย ชื่อเรื่องว่า Lost in Thailand แปลว่าหลงทางในประเทศไทย คนจีนชมภาพยนต์เรื่องนี้แล้วแห่มาเที่ยวประเทศไทยมากกว่าปกติ คงเป็นเพราะเสน่ห์คนไทยที่ยิ้มแย้มแจ่มใสปรากฏอยู่ในภาพยนต์ซึ่งถ่ายทำที่เชียงใหม่ คนจีนก็เลยไปเที่ยวเชียงใหม่เพิ่มมากขึ้นกว่าแต่ก่อน
มีภาษิตฝรั่งว่า ความมีน้ำใจเริ่มต้นที่บ้าน ฉะนั้นในปีใหม่นี้เป็นโอกาสที่เราจะได้แสดงน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ทำความดีให้แก่คนที่บ้านเป็นอันดับแรก จากนั้นค่อยแสดงน้ำใจแก่คนนอกบ้าน ไปเยี่ยมเยือนกัน ให้ของขวัญปีใหม่แสดงน้ำใจต่อกัน อย่างนี้ก็จะทำให้เกิดความความรักความสามัคคี มาร่วมกันสวดมนต์ข้ามปีที่วัดประยุรวงศาวาสก็ได้ และอย่าลืมวันที่ ๑๒-๑๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖ มาร่วมฉลองวัดประยุรวงศาวาส สมโภชหิรัญบัฏของเจ้าอาวาส มาทำให้วัดมีบรรยากาศแห่งความสุขอันเกิดจากความสามัคคีร่วมแรงร่วมใจกัน เราท่านทั้งหลายจะได้มีความสุขอย่างยั่งยืนตลอดปีใหม่และตลอดไป
พระพรหมบัณฑิต
(ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ., ดร., ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์)
เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
กรรมการมหาเถรสมาคม
อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
เจ้าคณะภาค ๒
