วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

ลำดับที่ ๘๙

                                                    พระพรหมบัณฑิต
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์, กรรมการมหาเถรสมาคม,
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

                                                       สุขและทุกข์มีอยู่คู่กับโลก*

         เวลาชีวิตคนเราพบมรสุมของชีวิต บางคนผ่านมรสุมอย่างสะบักสะบอมเกือบจะเอาชีวิตไม่รอด ทุกข์เหลือเกิน แต่บางคนผ่านมรสุมชีวิตมาแล้วยิ่งฉลาดกว่าเดิม มีความสุขความสำเร็จมากกว่าเดิม ทั้งนี้เพราะเขาตั้งจิตไว้ดี เขาตั้งจิตว่าไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นเขาก็พร้อมที่จะต่อสู้และยอมรับความสุขความทุกข์ที่มากระทบว่าเป็นเรื่องธรรมดา
                    สุขและทุกข์มีอยู่คู่กับโลก
                    จะย้ายโยกแห่งหนตำบลไหน
                    จะสุขบ้างทุกข์บ้างช่างเป็นไร
                    จะทำใจให้เศร้าไม่เข้าการ

          พระบาลีว่า โก นุ โข โลเก อสฺสาโท เป็นต้น ซึ่งแปลความว่า อะไรเป็นอัสสาทะคือรสอร่อยในโลก อะไรเป็นอาทีนวะคือโทษ หรือพิษภัยในโลกนี้ และอะไรเป็นทางออกจากทั้ง ๒ ประการ
          คำถามนี้พระพุทธเจ้าได้ถามพระองค์เองก่อนที่จะตรัสรู้ว่าโลกนี้มีทั้งความสุขคือ อัสสาทะ มีทั้งความทุกข์คืออาทีนวะ อัสสาทะคือสิ่งที่เป็นคุณ อาทีนวะคือสิ่งที่เป็นโทษ ไม่มีอะไรที่จะเป็นคุณโดยส่วนเดียวเพราะยังมีโทษอยู่ด้วย
          ดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมบางชนิดมีหนามแหลม คุณของดอกไม้คือความหอม พิษภัยของมันคือหนามแหลมทิ่มตำ ความสำเร็จเป็นความหอมหวานของชีวิต แต่ความไม่เที่ยงอาจจะทำให้ประสบความล้มเหลว การมีสุขภาพดีแข็งแรงเป็นอัสสาทะหรือคุณของชีวิตแต่เราจะมีสุขภาพดีแข็งแรงตลอดไปไม่ได้ วันหนึ่งเราต้องเจ็บไข้ตามหลักอนิจจัง ความเจ็บไข้เป็นอาทีนวะ เมื่อมีอาทีนวะเจ็บป่วยขึ้นมานั้น ถามว่าเราจะตั้งจิตไว้อย่างไร ถ้าเรามองแต่ด้านดีของชีวิต เรียกว่าคนมองโลกในแง่ดี แต่บางคน เจ็บป่วยเล็กน้อยพาลจะตายให้ได้ มองแต่อาทีนวะก็คือส่วนเสียของชีวิต อย่างนี้เรียกว่าคนมองโลกในแง่ร้าย
          โลกมีทั้งด้านดีและด้านร้าย มองด้านดีทำให้มีกำลังใจ มองด้านร้ายเกิดความระมัดระวัง แต่หากมองโลกในแง่ดีเกินไปใสซื่อบริสุทธิ์อาจถูกหลอกได้ ถ้ามองโลกในแง่ร้ายเกินไป เน้นแต่เรื่องอาทีนวะคือโทษภัยของชีวิต ทำให้ไม่อยากจะทำอะไรเลยเหมือนคนที่ไม่อยากรับประทานปลา เพราะกลัวก้างปลาตำคอ

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องอัสสาทกถา ว่าด้วยรสอร่อยของชีวิต
สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙.,Ph.D)
แสดง ณ พระอุโบสถ วัดประยุรวงศาวาส
เมื่อวันเสาร์ที่ ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔