วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

ลำดับที่ ๑๐๑

                                                    พระพรหมบัณฑิต
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์,  กรรมการมหาเถรสมาคม,
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

  ทุ สะ นะ โส*

         สัมมาทิฏฐิ หมายถึงความเห็นชอบ ว่าบุญมี บาปมี นรกมี สวรรค์มี เรียกว่ารู้ดี พอมีสัมมาทิฏฐิ คือรู้ดีอย่างนี้แล้ว การพูดดี ทำดี คิดดี ก็จะตามมา ตรงกันข้าม คนที่มีมิจฉาทิฏฐิ รู้ผิดก็จะทำความดีไม่ได้

ดังมีเรื่องเล่าในสมัยพระพุทธเจ้า ว่า พระเจ้าปเสนทิโกศลบรรทมหลับแล้วทรงสุบินคือฝันว่าได้ยินเสียงเปรตร้องส่งเสียงดักกึกก้องว่า ทุ สะ นะ โส อยู่ในโสตประสาทตกพระทัยสะดุ้งตื่นจากบรรทมจึงรับสั่งให้ไปตามพราหมณ์ปุโรหิตมาเฝ้าทำนายฝันพราหมณ์ปุโรหิตพวกนี้เป็นมิจฉาทิฏฐิ ต่างทูลว่า จักเป็นลางร้ายต่อราชสมบัติของพระองค์ พวกเขากราบทูลพระเจ้าปเสนทิโกศลว่าต้องทำบูชายัญด้วยการฆ่าม้า ช้าง แกะ แพะ อย่างละ ๕๐๐ ตัว รวมทั้งฆ่ามนุษย์ที่เป็นทาสกรรมกรอีก ๕๐๐ คนด้วย

พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงเชื่อคำของพวกเขาแล้วรับสั่งให้จับคนและสัตว์เหล่านั้นมากักขังไว้เพื่อเตรียมฆ่าบูชายัญมีเสียงร้องระงมไปทั่ววัง พระไปบิณฑบาตได้ยินเสียงร้องจึงถามว่า เสียงอะไรอึกทึกคึกโครมได้รับคำตอบว่าพระเจ้าแผ่นดินกำลังเคราะห์ร้าย ทรงได้ยินเสียงเปรตนรกพูดว่า ทุ สะ นะ โส ต้องฆ่าสัตว์บูชายัญอย่างละ ๕๐๐

ฝ่ายที่เป็นสัมมาทิฏฐิไปกราบทูลแนะนำพระเจ้าปเสนทิโกศลว่าให้เสด็จไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแล้วกราบทูลถามว่า ที่ทรงได้ยินเสียงว่า   หมายถึงอะไร เมื่อพระเจ้าปเสนทิโกศลถามปัญหานี้ พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า แต่กาลก่อนในพระนครนี้ มีบุตรเศรษฐี ๔ คน ทำความผิดต่อภรรยาคนอื่นตายไปเกิดในโลหกุมภีนรกจมลง ๖๐,๐๐๐ ปี ดำผุดดำว่ายอยู่ในนรกนั้นลงไปถึงก้นนรกแล้วผุดขึ้นมา เปรตตนที่หนึ่งพูดได้คำเดียวว่า ทุ แล้วก็จมลงไป เปรตตนที่สองพูดได้คำเดียวว่า สะ แล้วก็จมลงไป เปรตตนที่สามพูดได้คำเดียวว่า นะ แล้วก็จมลงไป เปรตตนที่สี่พูดได้คำเดียวว่า โส แล้วก็จมลงไป

คำว่า ทุ มาจากคำว่า ทุชฺชีวิตมฺชีวมฺหา เป็นต้น แปลความว่า เราเมื่อมีโภคสมบัติอยู่ ไม่ได้ให้ทานเลย ไม่ได้ทำที่พึ่งสำหรับตนเลย จัดว่ามีชีวิตอยู่ชั่วช้า
คำว่า สะ มาจากคำว่า สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ เป็นต้น แปลความว่า เราไหม้อยู่ในนรกตั่ง ๖๐,๐๐๐ ปี เมื่อไรจักสิ้นสุดกันเสียที
คำว่า นะ มาจากคำว่า นตฺถิ อนฺโต กุโต อนฺโต เป็นต้น แปลความว่า ไม่มีที่สิ้นสุด จะสิ้นสุดได้แต่ที่ไหน ความสิ้นสุดไม่ปรากฏเลย พวกเราเอ๋ย เพราะข้ากับเจ้าทำบาปกรรมไว้มากในครั้งนั้น
คำว่า โส มาจากคำว่า โสหํ นูน อิโต คนฺตฺวา เป็นต้น แปลความว่า เราพ้นไปจากโลหกุมภีนี้แล้ว ได้เกิดเป็นมนุษย์รู้ถ้อยคำของพวกยาจก มีศีลสมบูรณ์ จักต้องสร้างกุศลไว้ให้มากเป็นแน่แท้

พระเจ้าปเสนทิโกศลพอได้สดับคำอรรถาธิบายของพระพุทธเจ้าอย่างนั้นทรงรับสั่งให้เลิกบูชายัญ ปล่อยสัตว์ทั้งหลายเป็นอิสระ ทรงถวายทาน รักษาศีล เจริญภาวนานี่แสดงว่าเมื่อพระเจ้าปเสนทิโกศลได้สดับคำอรรถาธิบายของพระพุทธเจ้าแล้วได้สัมมาทิฏฐิ คือความรู้ดี จึงเกิดสัมมาสังกัปปะ คือคิดดี มีเมตตา กรุณาต่อสัตว์ที่ถูกจับเพื่อบูชายัญ และทำดีด้วยการไว้ชีวิตสัตว์เหล่านั้น

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องสัมมาทิฏฐิกถา ว่าด้วยเรื่องความเห็นชอบ
สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙.,Ph.D)
แสดงในพระอุโบสถวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
เมื่อวันที่ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๑