วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

ลำดับที่ ๑๐๕

                                                    พระพรหมบัณฑิต
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์,  กรรมการมหาเถรสมาคม,
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

  การให้ธรรมชนะการให้ทั้งปวง*

  พระอรรถกถาจารย์ได้จำแนกทานไว้ ๓ ประเภท คือ

๑. อามิสทาน การให้สิ่งของ
๒. อภัยทาน การให้อภัย และ
๓. ธรรมทาน การให้ธรรม

ในบรรดาทานทั้ง ๓ ประเภทนี้ พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญธรรมทานว่าเป็นเลิศ สมดังพุทธศาสนสุภาษิตซึ่งขอพระราชทานยกเป็นอุเทศ ณ เบื้องต้นว่า สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ แปลว่า การให้ธรรมชนะการให้ทั้งปวง

บุคคลผู้จะให้ธรรมเป็นทานต้องไม่มีธรรมมัจฉริยะ คือความตระหนี่ในปริยัติธรรมเมื่อได้ความรู้เกี่ยวกับธรรมแล้วก็ปรารถนาที่จะเผยแผ่ต่อไป เพราะพิจารณาเห็นว่าการประกาศธรรมก็เหมือนการจุดเทียน ถ้าสงวนความรู้เกี่ยวกับธรรมไว้เฉพาะตนก็เหมือนการจุดเทียนเพียงเล่มเดียว แสงสว่างก็อยู่ในวงจำกัดแต่ถ้าอนุญาตให้คนอื่นใช้เทียนของตนมาจุดต่อๆ กันไป แสงสว่างก็ขยายเป็นวงกว้างยิ่งๆ ขึ้นไป

  สมเด็จพระบรมราชชนนีพระองค์นั้นทรงประจักษ์ความจริงข้อนี้ จึงทรงส่งเสริมให้มีการเผยแผ่ธรรมในรูปแบบต่างๆ ตามแนวพระราชจริยวัตรของสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า ทรงสอนธรรมให้แก่เสือป่าเรียกว่า เทศนาเสือป่า และทรงพระราชนิพนธ์เรื่องพระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร แม้ในรัชกาลปัจจุบันสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทรงค้นเรื่องมหาชนกชาดกในพรไตรปิฎก และอรรถกถาแล้วทรงแปลเป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษ พร้อมกับทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดพิมพ์เผยแพร่เพื่อประโยชน์ในการดำเนินชีวิตของพสกนิกร หนังสือพระราชนิพนธ์เรื่อง พระมหาชนกนี้ ได้เป็นเครื่องสอนใจพสกนิกรชาวไทยให้มี "ความเพียรที่บริสุทธิ์ ปัญญาที่เฉียบแหลมกำลังกายที่สมบูรณ์" สำหรับฝ่าฟันให้ผ่านพ้นภาวะวิกฤติทางเศรษฐกิจที่ประเทศชาติกำลังเผชิญอยู่

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องธรรมทานกถา ว่าด้วยการให้ธรรม
สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชวรมุนี (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙.,Ph.D)
รับพระราชทานถวายในการที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดชมหาราช เสด็จฯ
ในการทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุประทาน ทรงพระราชอุทิศถวายสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
ณ ศาลาเริง วังไกลกังวล หัวหินจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
เมื่อวันพุธที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๒