วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

ลำดับที่ ๑๐๘

                                                    พระพรหมบัณฑิต
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์,  กรรมการมหาเถรสมาคม,
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

                                   หัวใจนักปราชญ์ ๔ ประการ*

   การที่บุคคลจะเป็นปราชญ์ผู้มีปัญญาก็ต้องหมั่นฝึกฝนตนเองตามหลักของหัวใจนักปราชญ์ ๔ ประการที่ว่า สุ จิ ปุ ลิ สุสมฺปนฺโน ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจติ แปลความว่า ผู้ถึงพร้อมด้วย สุ จิ ปุ ลิ ท่านเรียกว่าผู้มีปัญญา
          สุ ย่อมาจาก สุตะ แปลว่า ฟัง คืออ่านมาก ฟังมาก จำได้มาก เป็นพหูสูต คือผู้คงแก่เรียน
          จิ ย่อมาจาก จินตา แปลว่า คิด คือขบคิดเรื่องที่ตนฟังหรืออ่านมาแล้ว
          ปุ ย่อมาจาก ปุจฉา แปลว่า ถาม คือถ้าไม่เข้าใจก็ให้ถามท่านผู้รู้
          ลิ ย่อมาจาก ลิขิต แปลว่า เขียน คือจดบันทึกสิ่งที่อ่าน ฟังหรือคิดได้นั้น

โคลงโลกนิติกล่าวถึงหัวใจนักปราชญ์ไว้ว่า
            เว้นวิจารณ์ว่างเว้น สดับฟัง
        เว้นที่ถามอันยัง ไป่รู้
          เว้นเล่าลิขิตสัง- เกตว่าง เว้นนา
          เว้นดั่งกล่าวว่าผู้ ปราชญ์ได้ฤๅมี

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องปริหารกถา ว่าด้วยเรื่องการบริหาร
   สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙.,Ph.D)
   แสดงในงานบำเพ็ญกุศลอุทิศถวายพระพรหมกวี (วรวิทย์ คงฺคปญฺโญ)
   อดีตเจ้าอาวาสวัดโมลีโลกยาราม และอดีตเจ้าคณะภาค ๑๐
   เมื่อวันที่ ๑๓ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔